අපගේ ක්‍රමවේදය

අප අද වනවිට ජීවත් වෙමින් සිටිනුයේ තොරතුරු වේගයෙන් එහා මෙහා වන යුගයක ය. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය මෙන්ම ලොව විශේෂඥයන් බොහෝමයක් මෙය තොරතුරු වසංගතයක් (infodemic) යනුවෙන් හඳුන්වා දී ඇත.

කරුණු පරීක්ෂාව යනු නව්‍ය සොයාගැනීමක් නොවුණත් අසත්‍ය පුවත්/ව්‍යාජ පුවත් (False News) රැල්ලත් සමඟ කරුණු පරීක්ෂාව අවශ්‍යතාව තදින් දැනෙන්ට විය. මේ තත්ත්වය මත කරුණු පරීක්ෂාව මීට වසර සියයකට පෙර සිට ජනමාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ එක් අංගයක් ව පැවැතියත්, අද වනවිට වෙනම විෂය සහ වෘත්තීය ක්ෂේත්‍රයක් බවට පත්ව ඇත

මේ තත්ත්වය තුළ වගකීම් සහගත පුරවැසියන් ලෙස කරුණු පරීක්ෂා කිරීමේ වැදගත්කම අප විසින් හඳුනාගෙන තිබෙන අතර අපි ඒ වෙනුවෙන් කැපවී සිටිමු.

තාක්ෂණය තුළින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, වගවීම, තිරසරත්වය, විනිවිදභාවය, සියලු පාර්ශවවල සහභාගීත්වය ඇති සමාජයක් උදා කිරීමට තොරතුරු දැනගැනීමේ අවශ්‍යතාවත් අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ මූලික අයිතිවාසිකම තහවුරු කිරීමටත් ඇති අවශ්‍යතා හඳුනාගෙන ඇති තරුණ කණ්ඩායමක් ලෙස අප කරුණු පරීක්ෂාව කෙරෙහි අවධානය යොමු කර ඇත.

ඒ අනුව කරුණු පරීක්ෂා කිරීම සඳහා අප අනුගමනය කරන පිළිවෙත මෙසේ ය.

සමාජ මාධ්‍ය ක්‍රමානුකූලව නිරීක්ෂණය කිරීම තුළින් හඳුනාගන්නා ව්‍යාජ පුවත්, දුස් තොරතුරු සහ නොමඟ යවන සුළු කරුණු පරීක්ෂාව සඳහා භාවිත කෙරේ.

සමාජ මාධ්‍ය තුළ දැඩි කතාබහක් ඇති කරන සහ සමාජ බලපෑමක් සහිත කරුණු මෙසේ පරීක්ෂාවට ලක් කරන අතර, විවිධ ආගම් සහ ජාතීන් අතර ඇති සම්බන්ධතාවලට හානි කළ හැකි තොරතුරු සහතාක්ෂණය, සෞඛ්‍ය, අධ්‍යාපනය යනාදී ක්ෂේත්‍ර කෙරෙහි අපි වැඩි අවධානයක් යොමු කරන්නෙමු.

ඒ අනුව ක්‍රමානුකූලව තෝරාගන්නා කරුණු පරීක්ෂාවට ලක් කිරීමේදීත් ඒවා සත්‍යාපනය කිරීමේදීත් අප අනුගමනය කරන ක්‍රියාමාර්ග විනිවිදභාවයකින් යුතුව පෙන්වාදීමට අපි පියවර ගන්නෙමු.

මීට අමතරව පොදු ජනයාට ද අප වෙත පරීක්ෂා කිරීමට කරුණු අන්තර්ජාලය තුළින් ඉදිරිපත් කළ හැකි ය.

යම් සිදුවීමක් හෝ තොරතුරක් කරුණු පරීක්ෂාවට ලක් කිරීමේදී අප සරලවම භාවිත කරනුයේ ජනමාධ්‍යකණයේ පවතින සාම්ප්‍රදායික සහ සාමාන්‍යයෙන් ජනමාධ්‍යකරණයේ දී භාවිත කරන විධි ක්‍රම ය.

සාමාන්‍ය සහ සාම්ප්‍රදායික ජනමාධ්‍යකරණ කුසලතාවලට අනුව ඒ ඒ අවස්ථාවේ දී අපි ඊට අදාළව අවශ්‍ය කරන තාක්ෂණ මෙවලම් ද භාවිත කරන්නෙමු.

අන්තර්ජාතික කරුණු පරීක්ෂා කිරීම් වෙබ් අඩවි සහ අන්තර්ජාතික මාධ්‍ය ආයතන නිර්මාණය කර තිබෙන මෙවලම් ද අවස්ථානුකූලව භාවිත කෙරේ.

අප භාවිත කරන මෙවලම්

1. විශේෂඥ දැනුම – යම් විෂය ක්ෂේත්‍රයකට අදාළ තොරතුරු දැනගැනීමේදී ( උදාහරණයක් ලෙස ‘කොවිඩ්-19’/සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රය සම්බන්ධයෙන් තොරතුරුවල නිරවද්‍යතාව පරීක්ෂා කිරීමේදී වෛද්‍යවරුන්, සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයෙන් විද්වතුන්, පර්යේෂකයන්)
2. ගූගල් රිවරස් ඉමේජ් Google Reverse Image/Google Images – ඡායාරූපයක් මුල් වරට පළ වූයේ කොහේද ? එහි මූලාරම්භය කෙසේ ද සොයාගැනීමට)
3. ටින් අයි – TinEye – (ඡායාරූප සොයාගැනීමේ මෙවලමකි. ඊට ප්‍රධාන වචන/මූල වචන (keywords) අවශ්‍ය නොවේ)
4. යැන්ඩෙක්ස් ඉමේජස් – Yandex Images (ඡායාරූප සෙවුම් යන්ත්‍රයකි)
5. ඉන්විඩ් මෙවලම් කට්ටලය – Invid Toolkit (මාධ්‍යවේදීන්ගේ පහසුව සඳහා සකසන ලද මෙවලම් කට්ටලයකි)
6. ඇම්නෙස්ට් යුටියුබ් ඩේටා වීවර් – Amnesty YouTube Data Viewer (විඩියෝවල නිරවද්‍යතාව තහවුරු කරගැනීමේ පහසුව සඳහා යුටියුබ් සමාගම සහ ජාත්‍යන්තර ක්ෂමා සංවිධානය එක්ව නිර්මාණය කරන මෙවලමකි.)
7. ප්‍රංශ පුවත් සේවයේ මෙවලම් කට්ටලය – https://start.me/p/7kRwyp/afp-fact-check-starter-toolkit (ප්‍රංශ පුවත් සේවය සකසන මෙවලම් කට්ටලයකි)
8. දෘශ්‍ය සලකුණු – Visual cues
9. Google Map (ගූගල් සිතියම්/ ස්ථානයක් හඳුනාගැනීමට, ඉතා පහසුවෙන් ස්ථානයක් සොයාගැනීමට, එහි භූගෝලීය පිහිටීම් සොයාගැනීමට පහසුකම් සලසයි.)
10. Google Street View

ඉහත සඳහන් කර ඇත්තේ කරුණු පරීක්ෂාව සඳහා අප සාමාන්‍යයෙන් භාවිත කරන සරල මෙවලම් ය. අප තෝරාගන්නා සිදුවීම්වලට අනුව, අප භාවිත කරන මෙවලම් අවස්ථාවෙන් අවස්ථාවට වෙනස් වේ.

කරුණු පරීක්ෂාවේ දී ජනමාධ්‍ය ආචාර ධර්ම සහ අන්තර්ජාතික කරුණු පරීක්ෂා කිරීමේ ජාලයේ ආචාරධර්ම (https://www.poynter.org/ifcn/ https://www.ifcncodeofprinciples.poynter.org/) අපි දැඩිව අනුගමනය කරන්නෙමු/පිළිපදිමු.

1. කරුණු පරීක්ෂාවට සිදුවීම්/කරුණු/අන්තර්ගත ප්‍රවෘත්ති තෝරාගැනීමේදී ඒවා ක්‍රමානුකූලව තෝරාගැනීම සහ එම ක්‍රියාවලියේ අපක්ෂපාතීත්වය සහ සාධාරණත්වය තහවුරු කිරීම
2. මූලාශ්‍රවල විනිවිදභාවය
3. සමස්ත ක්‍රියාවලියේ සහ අරමුදල් ලැබීමේ විනිවිදභාවය
4. කරුණු පරීක්ෂා කිරීමේ ක්‍රියාවලියේ විනිවිදභාවය
5. නිවැරැදි කිරීම්වලට අවංක සහ විවෘත බව

කරුණු පරීක්ෂාවලදී අපි ඒවා නම් කිරීමක්/ශ්‍රේණිගත කිරීම් ද කරන්නෙමු.

1. සත්‍ය
2. අර්ධ සත්‍ය
3. අසත්‍ය
4. නොමඟ යවන
5. සත්‍යාපනය කළ නොහැකි

සහ අප හඳුන්වාදෙන 6. පැහැදිලි කිරීම්.

සමාජ මාධ්‍ය තුළ පළවන බොහෝ දෑ ඉහත ශ්‍රේණිගත කිරීම්වලට අයත් වන අතර, එසේ වුවද අනවබෝධය සහ විවිධ ක්ෂේත්‍ර සම්බන්ධයෙන් පවතින සාක්ෂාරත්වයේ මදකම හේතුවෙන් අර්ධ සත්‍ය හෝ නොමඟ යවන ආකාරයේ තොරුතුරු එහා මෙහා වේ. එවැනි අවස්ථාවලදී අපි වගකීම් සහගත තරුණ කණ්ඩායමක් දැනුවත් කිරීම්වල ද යෙදෙමු.

​Our Methodology

We live in a world where the exchange of information happens real-time. Many experts including the United Nations identify this as an “infodemic”. Even though fact-checking is not a new phenomenon, due to the unprecedented level of false news that is in circulation, the need for fact-checking has become a necessity. Based on this need, fact-checking, which used to be the responsibility of journalists and media institutions, has evolved to be a responsibility of the wider society, including civil society.

Disinformation is widespread in Sri Lanka. Hashtag Generation as an organization which strongly believes in securing the free flow of accurate information with an eye on strengthening democracy, accountability, sustainability, transparency and, right to expression as recognized by the Constitution of Sri Lanka, has taken initiative to engage in fact-checking.

Our fact checks are based on the cycles of disinformation on social media, identified as a result of our regular analysis. The topics that receive significant attention on social media that can create a harmful impact on society will be recognized and prioritized based on their effect on relations between those from different religious and ethinic groups. We will also focus on specialized areas such as technology, health and education. Additionally, any interested party can forward their requests to us via our website.

​We follow a transparent procedure to check the accuracy of the information and verification​. Our procedure is simple and easy to understand.

​​We follow the basic strategies used by journalists to verify information on social media. When required, we also deploy tools that are helpful to verify information that falls outside the ambit of more “traditional” methods.

Our tools​​

The following are some basic tools that we use regularly. However, based on the information that is being fact-checked, these could vary.

1. Expertise – We reach out to experts and professionals (Eg. For Covid-19 related mis/disinformation, experts in the health sector – such as doctors, medical professors and researchers)
2. Google Reverse Image Search – (To verify the authenticity and the origin of an image)
3. TinEye – (also too conduct reverse image searches)
4. Yandex Image – ( To search images )
5. Invid Toolkit – (A toolkit developed for the use of journalists )
6. Amnesty YouTube Data Viewer – (A tool developed to verify the content on videos by Amnesty International and YouTube)
7. AFP Fact Checker starter toolkit
8. Visual Cues
9. Google Maps
10. Google Street View

In verifying information, we strictly follow ethics in journalism and the ethics adopted by The International Fact-Checking Network for online fact-checks. The key principles that we adhere to are as follows:

1. Systematic selection of news/events /content for review and ensuring impartiality and fairness of the process
2. Transparency of sources
3. Transparency in the overall process and funding
4. Transparency in the fact-checking process
5. Honesty and openness for corrections

We also have a Grading System our fact checks where we mark our fact-checks as:

1. True
2. Partially True
3. False
4. Misleading
5. Cannot Verify
6. Explanatory (introduced by us)

Many of the content that is shared on social media fall within the above categorization, yet due to misinterpretations and lack of media literacy and awareness on various topics, half-truths or misleading information are in circulation. In those instances, we, as a responsible youth group, also raise awareness on different topics.

எமது ஆய்வுமுறை

இன்றளவில் நாம் தகவல்கள் வேகமாக வளர்ந்து வருகின்ற ஒரு யுகத்திலேயே வாழ்ந்து வருகின்றோம். ஐக்கிய நாடுகள் அமைப்பு உட்பட உலகெங்கிலும் உள்ள பல நிபுணர்கள் இதனை ஒரு தகவல் தொற்றுநோய் (infodemic) என வரைவிலக்கணப்படுத்தி உள்ளார்கள்.

Fact Checking அல்லது உண்மையை ஆராய்தல் என்பது புதியதொரு விடயமாக இல்லாவிட்டாலும் போலி செய்திகளின் (False News) துரிதமான பரவல் காரணமாக உண்மை எது, போலி எது என்பதனை கண்டறிவதற்கான தேவை அதிகரித்துள்ளதை அவதானிக்க முடியும். இதனடிப்படையில் கிட்டத்தட்ட நூறு வருடங்களுக்கு முன்பிருந்தே உண்மையினை ஆராய்கின்ற இந்த செயற்பாடானது ஊடகத்துறையில் ஒரு முக்கியமான அங்கமாக இருந்த போதிலும் இன்றளவில் அது பிரிதொரு புதிய துறையாகவே பரிணமித்துள்ளது. இந்த சூழ்நிலையில் பொறுப்புள்ள குடிமக்களாக நாம் உண்மைகளை ஆராய்வதன் முக்கியத்துவத்தை உணர்ந்து அதனை பிற மக்களுக்கும் தெளிவுபடுத்துவதற்கு கடமைப்பட்டுள்ளோம்.

தொழில்நுட்பத்தின் ஊடாக சகலரும் பங்கேற்கக் கூடியவகையில் ஜனநாயகம், பொறுப்புக்கூறல், நிலைபேர்தன்மை, வெளிப்படைத்தன்மை மிக்க ஒரு சமூகத்தை உருவாக்க உண்மையான தகவல்கள் தேவை. அத்துடன் கருத்துச் சுதந்திரத்திற்கான அடிப்படை உரிமையினை உறுதிப்படுத்துவதற்கான கடப்பாட்டினை அடையாளம் கண்ட ஒரு இளைஞர் குழு என்ற அடிப்படையில் நாம், எது உண்மை என்பதனை ஆராய முற்பட்டுள்ளோம்.

அதனடிப்படையில் உண்மைகளை ஆராய்வதற்காக நாம் பின்பற்றுகின்ற நடைமுறை பின்வருமாறு,

சமூக ஊடகங்களை முறையாக கண்காணித்து, அதன் மூலம் கண்டறியப்பட்ட போலி/தவறான செய்திகள் மற்றும் மக்களை திசை திருப்பக் கூடிய விதத்திலான செய்திகள் என்பன சோதனைக்கு உட்படுத்தப்படுகின்றன.

சமூக வலைத்தளங்களில் பரவலாக பேசப்படுகின்ற விடயங்கள் மற்றும் சமூகத்திற்கு தாக்கங்களை ஏற்படுத்தக்கூடிய விடயங்கள் இவ்வாறு ஆராயப்படுகின்றன.. மேலும் வெவ்வேறு இன மதங்களுக்கிடையில் காணப்படுகின்ற பிணைப்பிற்கு பங்கம் விளைவிக்கக்கூடிய செய்திகள் மற்றும் தொழில்நுட்பம் சுகாதாரம் கல்வி போன்ற துறைகளுக்கும் நாங்கள் அதிக முக்கியத்துவம் செலுத்தியுள்ளோம்.

அதன்படி, முறையான அடிப்படையில் தெரிவு செய்கின்ற விடயங்களை ஆராய்ந்து சரி பார்க்கும் எமது நடைமுறையினை மிகவும் வெளிப்படைத் தன்மை உடையதாக மேற்கொள்வதற்கு நாங்கள் நடவடிக்கை எடுத்துள்ளோம்.

அதுமட்டுமன்றி பொதுமக்களுக்கும் இணையதளம் வாயிலாக சோதனைக்கு உட்படுத்தப்பட்டு சரி பார்க்கப்பட வேண்டிய விடயங்கள் பற்றிய ஆவணங்களை ஒன்லைன் (Online) மூலம் சமர்பிக்க கூடிய அவகாசமும் உள்ளது.

ஏதாவதொரு தகவல் பற்றிய உண்மையினை நாங்கள் ஆராயும்போது, நாம் பின்பற்றுவது சாதாரணமாக ஊடகத்துறையில் பின்பற்றப்படுகின்ற நடைமுறைகளையே ஆகும்.

பொதுவான மற்றும் சம்பிரதாய ஊடக பின்பற்றல்களுக்கு அமைவாக, அந்தந்த சந்தர்ப்பங்களில் நாம் பொருத்தமான தொழில்நுட்ப கருவிகள், மென்பொருட்களை பயன்படுத்துகின்றோம்.

சர்வதேச அளவில் உண்மை தன்மைகளை கண்டறிவதற்காக பயன்படுத்துகின்ற வலைத்தளங்கள் மற்றும் அதற்கான தொழில்நுட்பங்களைக்கூட நாங்கள் தேவைக்கேற்ப பயன்படுத்துகின்றோம்.

நாம் பயன்படுத்துகின்ற கருவிகள்.

1. நிபுணத்துவம் – குறிப்பிட்ட துறைசார் தகவல்களை பெற்றுக் கொள்வதற்காக.
   (உதாரணமாக : கோவிட் 19 பற்றிய தகவல்களின் உண்மைத் தன்மையினை உறுதிப்படுத்திக்கொள்ளவதற்காக மருத்துவ சுகாதார துறை நிபுணர்களை தொடர்புக்கொண்டு தகவல்களின் உண்மைத் தன்மையினை ஆராய்வோம்)
2. Google reverse image அல்லது Google image – ஏதேனும் ஒரு புகைப்படம் முதலில் எங்கே வெளியிடப்பட்டது ? அல்லது அதன் உருவாக்கம் பற்றி தெரிந்து கொள்வதற்காக.
3. TinEye – புகைப்படங்களை கண்டுபிடிப்பதற்கான ஒரு செயலி ஆகும். இதற்கு பிரதான சொல் அல்லது முதல் சொல் (Keyword)கட்டாயமில்லை.
4. Yandex Images – புகைப்படங்களை தேடுவதற்கான ஒரு செயலி
5. Invid Toolkit – ஊடகவியலாளர்களின் தேவைகளை இலகு படுத்துவதற்காக அமைக்கப்பட்ட ஒரு செயலி.
6. Amnesty YouTube Data Viewer – வீடியோக்களின் உண்மை தன்மையினை உறுதிப்படுத்துவதற்காக Youtube மற்றும் Amnesty International ஆகிய நிறுவனங்கள் இணைந்து கண்டுபிடித்த ஒரு செயலி ஆகும்.
7. AFP Fact Check Starter Toolkit – பிரான்ஸ் செய்தி சேவையின் கருவி தொகுதி.
8. Visual Cues
9. Google Map – இடம் ஒன்றினை கண்டுபிடிப்பதற்கான கூகுளில் சேவை.
10. Google Street View

மேலே உள்ளவை நாங்கள் சாதாரணமாக பயன்படுத்தக்கூடிய ஒரு சில தொழில்நுட்ப செயலிகள் மற்றும் கருவிகளாகும். நாம் தெரிவு செய்கின்ற நிகழ்வுகளைப் பொருத்து நாம் பயன்படுத்தும் கருவிகள் அவ்வப்போது வேறுபடுகின்றது.

உண்மைகளை ஆராயும்போது, சர்வதேச ஊடக நெறிமுறைகளுக்கு உட்பட்டதாகவே எமது செயற்பாடுகள் காணப்படுவதுடன் குறித்த நெறிமுறைகளை நாங்கள் கண்டிப்பாக பின்பற்றுகின்றோம்.

1. உண்மைகளை ஆராய்வதற்காக நிகழ்வுகள்/உண்மைகள்/ உள்ளடங்கியுள்ள செய்திகளை முறையாக தேர்ந்தெடுத்தல் மற்றும் அந்த செயன்முறையில் பக்கச்சார்பற்ற உண்மைத் தன்மையினை முறையாக உறுதி செய்தல்.
2. ஆதாரங்களின் வெளிப்படைத்தன்மை
3. ஒட்டுமொத்த செயல்முறை மற்றும் நிதி தொடர்பிலான வெளிப்படைத்தன்மை.
4. உண்மைகளை சரிபார்க்கும் செயற்பாட்டின் வெளிப்படைத்தன்மை.
5. திருத்தங்களை மேற்கொள்கையில் நேர்மையான மற்றும் வெளிப்படையான தன்மை.

உண்மைகளை ஆராயும்போது அவற்றை நாங்கள் பின்வருமாறு வரிசைப்படுத்துகின்றோம்.

1. உண்மை
2. அரைவாசி உண்மை
3. பொய்
4. தவறாக வழிநடத்துபவை / திசை திருப்ப கூடியவை
5. சரி பார்க்க முடியவில்லை மற்றும் நாங்கள் அறிமுகப்படுத்துகின்ற 6. விளக்கம்.

சமூக ஊடகங்களில் பதிவிடப்படும் பெரும்பாலான விடயங்கள் மேலே தர வரிசைக்குள் உட்படுத்தப்பட்டுள்ளன. எனினும் தவறான புரிதல்கள் மற்றும் துறைசார் போதிய அறிவின்மை காரணமாக அரைவாசி உண்மை அல்லது திசை திருப்பக் கூடிய விதத்திலான தகவல்கள் பெரும்பாலும் சமூக ஊடகங்களில் பகிரப்படுகின்றன. இது போன்ற சந்தர்ப்பங்களில் நாங்கள் ஒரு பொறுப்பு மிக்க இளைஞர் குழு என்ற அடிப்படையில் வெவ்வேறு தலைப்புகளின் கீழ் விழிப்புணர்வுகளையும் வழங்குகின்றோம்.